Sultan Fakruh bin Hamadan bin Allahuekber

Sultan Fakruh (k.s) Hazretleri (1205-1299)

Sultan Fakruh, gerçek adıyla Fakruh bin Hamadan bin Allahuekber (Rusça:Факрух бин Хамадан), Selçuklu hükümdarı, matematikçi, astrolog ve asker. Tarihte bilinen ilk medreseyi kuran kişidir.

Sultan Fakruh'un 1255 yılında Japon ressam Oragoma Buramago tarafından çizilmiş tablosu.

Erken Dönemleri (1205-1222)

Sultan Fakruh, Horasan'ın Balafirgeh köyünde imam bir babanın en büyük oğlu olarak dünyaya gelmiştir.

Annesi ve babasıyla ilgili kaynaklar sınırlıdır. Fakruh, 5 yaşında yaşıtlarindan farklı olarak Matematik ve Fıkıh alanında eğitim almaya başladi. 10 yaşına geldiginde mahalledeki akranlarina Selçuklu Edebiyatı ve Cebir dersleri vermekteydi.Onun parlak zekası dönemin ünlü veziri Bağdatlı Abdul Kadir Keyta Han tarafından fark edildi ve 13 yaşında bizzat vezirin emriyle Selçuklu Enderun'un da eğitim görmeye başladı. Burada gördüğü 4 yıllık eğitimi ünlü mesnevisi "Şakrak" ta şöyle özetlemiştir;

" Ah menem ağza kayak ben yanam

   Bir teyyara xele men uçmusem

   Özümü terk edib özüme derk edirem

   Men danışık halde ilk kez Türkçe 

   gonuşuyam"

Sürgün Yılları (1223-1238)

Sultan Fakruh,Selçuklu Enderun'unu bitirdiğinde dönemin padişahı Alibal Keykubat tarafından Nazımıye Tarikatlarına müezzinlik yapması için Gazna'ya çağırıldı.Sultan Fakruh o zamanın parasıyla aylık 10 dirheme denk olan maaşı beğenmedi ve Selçuklu Sultanı'ndan zam talebinde bulundu.Bunun üzerine Alibal Keykubat,Sultan Fakruh'u sürgüne, Kuala Lumpur'a gönderdi.

Asgari ücretle Selçuklu kervanlarında çalışan Sultan Fakruh tam 15 sene sürgünde kaldı. Sürgün boyunca ilk kasidelerini yazan Sultan Fakruh, Alibal Keykubat'ın ölmesi üzerine meşhur "Selçuklu'nun Bağları" adlı kasidesini yazdı.

Alibal Keykubat'ın yerine tahta geçen kardeşi Felek Han'a sunulan bu kaside,yeni sultan tarafından çok beğenildi ve böylece Sultan Fakruh, Gazna'ya tekrar çağırıldı.
Gazna Belediye Sarayı'nda dönemin Sanat Nazırlığı'na getirilen Sultan Fakruh'un 15 yıllık sürgün dönemi 1238'de nihayet son buldu.

Saray Yılları (1238-1260)

Sürgün döneminin ardından saraya Sanat Nazırı olarak geri dönen Sultan Fakruh'un başında bu sefer 1240 Dünya Ekonomik Krizi vardı. Moğol İmparatorluğu'nun dirhemi altından eşeğe endekslemesinin üzerine başta Germen ve Britanya Imparatorluklarında büyük çaplı krizler görülmekteydi.Bundan da nasibini alan Selçuklular tarihte ilk kemer sıkma politikasi olarak bilinen "Bağlamay-i Kemeriye" adlı yasayı yürürlüğe koydu.

Yasa gereği Selçuklu'da yüzlerce insan işsiz kaldı.Tasarruf için saraydaki çaycılar işten çıkarıldı ve ülkede ki sanat faaliyetleri durma noktasına geldi.Bu duruma kahrolan Sultan Fakruh tarihe sanat için bir milad olan şu sözü söyledi "Men atın südü içmisem Hırkız olarak, ver ise bi püröblem ma hele soyunuyam sanata".

2 yıllık bir duraklama döneminin ardından ekonomik olarak bir kalkınma yaşayan Selçuklu Imparatorluğu, El Arabi bankasından çektiği 200.000 develik krediyle Sultan Fakruh öncülüğünde tarihte bilinen ilk medreseyi kurdu. Fakruhiye Medreseleri,Selçuklu Imparatorluğu'nda Nizamülmülk Evleri açılana kadar sayılı okullardan biri olarak hizmet verdi.

1245 yılında yine Felek Han'ın emriyle Askeri Selçukiyye ordularının başına geçen Sultan Fakruh, ilk kez askeri yönetim alanında tecrübe edindi. Sırasıyla Hindistan,Çin,Rusya ve Lehistan'ı fetheden Sultan Fakruh,Selçuklu sınırlarını Orta Avrupa'dan Uzak Doğu'ya kadar genişletti. 1247 yılında fetih sırasında tanıştığı Lehistan Prensesi Jennifer Lopeste ile evlenen Sultan Fakruh, 1253 yılında yine Felek Han tarafından "Sultan" lakabını almıştır.Halk tarafından çok sevilen Sultan Fakruh, 1255 yılında düzenlediği Diyarbekir seferinden 1260 yılında başarıyla dönmüş ve aynı yılın sonunda malulen emekliliğe ayrılmıştır.

Fakruh Darbesi (1267)

Sultan Fakruh,emekliliğe ayrıldıktan sonra yaşanan iç isyanlar, Felek Han'ın ölmesi ve Moğol saldırıları sonrasında 1263 yılında Sultan Fakruh,kendini Selçuklu hükümdarı ilan eder.Başta halkın ve Nazımıye tarikatlarının desteğini alan Sultan Fakruh,karşısında Haşhaşiler ve Budistler tarafından desteklenen,içinde Moğol askerlerinin olduğu, Papa'nın da desteklediği Orçun Süleyman Han'ı bulur. 4 yıllık bir Fetret Devri'nin ardından Sultan Fakruh,Orçun Süleyman'ı yener ve tahta geçer.

Selçuklu Hükümdarlığı (1265-1299)

Tahta geçen Sultan Fakruh, ilk iş olarak Afrika'ya seferler düzenledi.Somali ve Mozambik'i fetheden Sultan Fakruh buraya Şeyh Edebali ve Namık Kemal Camiilerini yaptırdı.

Selçuklu Dirhemi'nin değer kazanması sonrası Selçuklu Bankası'nı kuran Sultan Fakruh,birçok komşu ülkeye borç verdi.

Aynı zamanda hobi olarak yaptığı astronomi biliminde büyük gelişme kaydeden Sultan Fakruh,Plüto'yu ilk bulan bilim insanıdır.

1299 yılına kadar refah içinde yaşayan Sultan Fakruh 3 Rabıüevvel 1299'da kanserden öldü.Türk tarihinin en önemli insanlarından olan Sultan Fakruh ne yazık ki günümüzde fazla bilinmemektedir.Amerika'da Sultan Fakruh resmi taşımak bazı eyaletlerce suçtur.

Eserleri

-Şakrak (12482874963 beyitlik mesnevisi)

-Yallah Vesselem (Nutuk tarzı ilk eseri)

-Ağ Teyyare (Ilk gazel)

-Selçuklu'nun Bağları (Kaside)

-Bilal-i Habeş (İlahi)